Encyklopedia Katolicka tom 16 (książka) - Edward Gigilewicz, (red.) , kategoria: naukowe, Towarzystwo Naukowe KUL, 2012 r., oprawa twarda - 36037

Encyklopedia katolicka powstaje w Instytucie Leksykografii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawia II i zgodnie z dewizą tej Uczelni służy "Bogu i Ojczyźnie", dlatego na jej kartach można odnaleźć wiele tekstów poświęconych dziejom ojczystym oraz dotyczących rzeczywistości transcendentnej. Oddawany do rąk czytelników zawierający 1584 hasła tom XVI został zrealizowany przez 480 autorów z różnych ośrodków naukowych.

Dziejom Ojczyzny poświęcono wiele haseł przedmiotowych ukazujących przełomowe momenty dziejów (pozwolska wyprawa*, Rada Główna Opiekuńcza, Rada Pomocy Żydom, Rada Regencyjna, Rada Trzech). Liczne są także biogramy przybliżające zasługi wybitnych rodów (Potoccy, Preussowie, Radziwiłłowie), działalność postaci kształtujących polską historię (J.B. Pranajtis, Prandota, F. Praimowski, I. Prądzyński, W. Protasewicz, JA. Próchnicki, A. Pruski, J.H. Przebendowski, Przecław z Pogorzeli, Przemysł, J. Przerębski, H. Przeździecki, M. Przykucki, L Przyłuski, K. Pułaski, J. Puszet, J. Puzyna, B. Pyclik, Rafał Kalinowski) oraz zasłużonych na niwie narodowej kultury (W. Potocki, M. Praetorius, A. Pronaszko, Z. Pronaszko, B.J. Proszowski, B. Prus, J. Przyboś, S. Przybyszewski, S. Przypkowski, A. Pruszyński, L. Puget).

Nurt nauk teologicznych, ujmowanych w ścisłym powiązaniu z innymi dyscyplinami wiedzy, reprezentują m.in. hasła: posłannictwo, post, pośrednik, powołanie, prawda, prawdy wiary, profetyzm, proroctwo, prymat papieża, przebaczenie, raj. Wiele tekstów dotyczy też szczegółowych dziedzin teologii, np. biblistyki (potop, Powtórzonego Prawa księga, Przysłów księga, psalmy, Rachela), teologii fundamentalnej (praeambula fidei, prakseologia chrześcijańska, przynależność do Kościoła) czy liturgiki (portatyl, preces, prefacja, procesja, proprium, pryma, puryfikacja, racjonał, relikwiarz). Omówione zostały także liczne dokumenty Stolicy Apostolskiej nie tylko kształtujące rozwój nauk teologicznych, ale również istotnie wpływające na życie Kościoła i zaangażowanie chrześcijan w rozwiązywanie światowych problemów (Quadragesimo anno, Quae nobis, Quanta cura, Quaecumque, Qui pluribus, Redemptor hominis, Rerum Ecclesiae, Rerum novarum).

Dzieje Kościoła w jego lokalnym wymiarze najpełniej ukazują hasła poświęcone jednostkom organizacji terytorialnej (poznańska diecezja, przemyska diecezja, przemysko-warszawska archidiecezja greckokatolicka, radomska diecezja) oraz ważnym ośrodkom życia religijnego (Poznań, Pratulin, Przemyśl, Przeworsk, Pszczyna, Puławy, Pułtusk, Racibórz, Radecznica, Radom, Raków). W tomie znalazło się wiele tekstów przybliżających funkcjonujące w Kościele godności i urzędy (prałat, prepozyt, prezbiter, proboszcz, prokurator, promotor sprawiedliwości, promotor wiary, pronuncjusz, protonotariusz apostolski, prowincjał, prymas, prymikiriusz, przełożony, przeor, rektor).

Zgodnie z charakterem Encyklopedii do kluczowych haseł tego tomu zaliczyć należy religię i teksty dotyczące dziedzin podejmujących naukową refleksję nad nią - religiologia, religioznawstwo. Problematykę religioznawczą uzupełniają hasła przybliżające pojęcia szczegółowe funkcjonujące w poszczególnych religiach (pudża, rabin, rabinizm, Ramadan, reinkarnacja).

Spoza nurtu religijno-historycznego do najważniejszych pojęć omówionych w niniejszym tomie należy hasło prawo, ukazujące poszczególne dziedziny tej nauki. W ramach problematyki prawnej w odrębnych jednostkach hasłowych omówiono szczegółowo także: pozytywizm prawniczy, prawa człowieka, prawną ochronę, prawo kanoniczne, prawo narodów, prawo naturalne, prawodawstwo oraz wiele pojęć specjalistycznych: powinowactwo, powództwo, pozew sądowy, prawe pochodzenie, prekluzja, profanacja, promulgacja, propinacja, przestępstwo, przeszkoda, przysięga, przysposobienie, przywilej, Quinquae compilationes antiąuae, ratio legis, rebus sic stantibus, rekognicja, rekomendacja, rekoncyliacja, rekurs.

Spośród tekstów opublikowanych w XVI tomie na szczególną uwagę zasługuje rozbudowane hasło psychologia, opisujące podstawowe dyscypliny i kierunki tej dziedziny nauki. W nurcie problematyki psychologicznej omówiono również psychologizm i psychoterapię.

Tematykę z zakresu nauk społecznych uzupełniają zagadnienia postępu i pracy, a zwłaszcza liczne teksty związane z socjologią religii (praktyki religijne, przekonania religijne, przesąd, przywództwo charyzmatyczne, przywództwo religijne, psychosocjologia religii).

Nie stroniąc od problematyki z zakresu przyrodoznawstwa, podjęto także analizę wielu istotnych pojęć znajdujących się w obszarze filozofii przyrody (prawa naukowe, prawdopodobieństwa teoria, prąd, prędkość, proces, promieniotwórczość, proton, przestrzeń, przyczynowość, przypadek, rachunek predykatów), a dzięki uzupełnieniu tej problematyki o wyniki analiz poczynionych z punktu widzenia filozofii teoretycznej (poststrukturalizm, postulatywizm, pragmatyka, pragmatyzm, prakseologia, praksizm, prezentacjonizm, prosylogizm, pryncypium, racji dostatecznej zasada, racjonalizacja, racjonalizm, racjonalność) uzyskano komplementarną wizję poznania, pozwalającą człowiekowi epoki postmodernizmu oddzielić pseudonaukę od prawdy. Uzmysłowienie mu przygodności bytu ludzkiego i jego przypadłości pozwala odkryć predestynację do życia w przyjaźni Bożej, co staje się źródłem prawdziwej radości.



Pozycja warta polecenia.